Bepaling van antibiotica en groeiremmende stoffen
Hieronder de bepaling van antibiotica, de gevoeligheidbepalingen staan op een ander pagina.
De monsters kunnen zijn:
- Bloed(serum) van een patiënt, met de achterliggende vraag : is er wel genoeg antibioticum aanwezig om het micro-organisme te bestrijden?
- Melk in een zuivelfabriek, met de achterliggende vraag of er antibiotica inzitten, dit mag niet in verband met allergie bij consumenten voor penicilline en omdat de melk ongeschikt is voor de bereiding van kaas en yoghurt..
- Vlees, en andere levensmiddelen, ook hier mogen geen antibiotica in aanwezig zijn.
Voor alle bepalingen geldt dat je er net zo goed andere groeiremmende en bacteriedodende stoffen mee kunt onderzoeken. Dus in plaats van een antibioticum kun je zo ook een conserveermiddel bepalen (in een levensmiddel of je contactlenzenvloeistof) Ook kun je van producten die als groeiremmend worden aangeprezen, zoals knoflook, ui, muntgeld , kruiden en Spaanse peper , onderzoeken of deze beweringen kloppen.
Of er een groeiremmende stof aanwezig is in een vloeistof (lichaamsvloeistof van een patiënt , melk,) of vaste stof (kaas, vlees) kan bepaald worden met de volgende methoden:
- verdunningsmethode
- agardiffusiemethode
- groeiremmingstest
De verdunningsmethode
De verdunningsmethode Bij deze methode maak je een concentratiereeks van het te bepalen antbioticum (ijkreeks) en een verdunningsreeks van het te bepalen monster.
Aan beide reeksen wordt een gevoelig micro-organisme toegevoegd en na incubatie wordt van de ijkreeks de MIC vastgesteld, de laagste concentratie waarbij je geen groei ziet (minimal inhibitory concentration).
Van de verdunningsreeks van het monster wordt de hoogste verdunning vastgesteld waarbij nog groeiremming plaatsvindt.
In deze verdunning moet dan (als het dezelfde remmende stof betreft) ongeveer dezelfde concentratie zijn als de MIC die met de ijkreeks is vastgesteld.
Op deze wijze kan men na terugrekenen naar het geconcentreerde monster de concentratie groeiremmende stof in het monster te weten komen.
voorbeeld: MIC is 8 ug per ml.
MIC zit in monster bij 16 keer verdund, dus monster zelf bevat 16 keer 8 is 128 ug antibioticum per ml.
Agardiffusiemethode
Ook bij deze methode worden de resultaten van een ijkreeks vergeleken met de resultaten van een verdunningsreeks van het te bepalen monster.
De ijkreeks
Van een concentratiereeks van het te bepalen antibioticum wordt de (een vaste hoeveelheid) vloeistof met behulp van papieren schijfjes of in gaatjes in de agar op een egaal met een gevoelig micro-organisme. beënte plaat in contact gebracht.
De verdunningsreeks van het monster
Van de verdunningsreeks van het te bepalen monster wordt op dezelfde wijze vloeistof op papieren schijfjes of in gaatjes gebracht; hiervoor wordt dezelfde plaat gebruikt als van de ijkreeks. Na incubatie worden alle remzones opgemeten. Van de ijkreeks wordt een ijklijn gemaakt. Dit zal een rechte lijn opleveren als de logaritme van de concentratie tegen de diameter van de remzone wordt uitgezet. Vervolgens wordt de diameter van de remzone veroorzaakt door het monster (of een verdunning ervan)in deze ijklijn opgezocht en de bijbehorende concentratie afgelezen.
De groeiremmingstest
Een veel gebruikte snelle methode om de aanwezigheid van groeiremmende stoffen in melk op te sporen is de Delvotest. Deze heeft vooral als doel penicilline in melk te bepalen, maar ook andere stoffen waarvoor het testorganisme, Bacillus stearothermophilus gevoelig voor is worden aangetoond. Dit is geen bezwaar, groeiremmende stoffen horen niet thuis in melk, er kan dan geen kaas van worden gemaakt , ook zijn er consumenten die overgevoelig zijn voor deze antibiotica . Bovendien wordt het antibioticum onnodig blootgesteld aan diverse milieus waarin andere micro-organismen voorkomen ; daardoor kan zich resistentie ontwikkelen.
Nu de test zelf:
Als je Bacillus stearothermophilus in een medium met een vergistbare suiker en een pH-indicator ent en laat groeien bij 60°C dan zal binnen 3 uur een kleuromslag zichtbaar worden. Voeg je echter een monster toe waarin zich een groeiremmende stof bevindt dan zal deze groei en dus de kleuromslag uitblijven of vertraagd worden.
De test is makkelijk en snel. Ook als je niet aseptisch werkt of kan werken (buiten een lab) is het resultaat betrouwbaar. Eventuele bacterien die de buis zijn binnengekomen kunnen bij 60°C niet groeien en verstoren de uitslag niet.
Chemische bepalingen
Massaspectrometrie is een veel gebruikte techniek om moleculen (maar ook micro-organismen) te kunnen identificeren. Die identificatie vindt plaats aan de hand van de massa's van verschillende brokstukken van het te onderzoeken molecuul ( zie ook MALDI-TOF MS) . Elk antibioticum heeft zijn eigen ‘fingerprint’. Ook in kippenveren kan bepaald worden of en wanneer de kip antibiotica heeft gehad.