Twee soorten straling worden gebruikt om micro-organismen te doden. UV-C en gammastaling
Invloed van UV straling op micro-organismen
UV-stralen zijn dodelijk voor micro-organismen.
De golflengtes die verantwoordelijk zijn voor dit effect, bevinden zich tussen 240 - 280 nanometer (nm) met een piek bij 265 nm. Dit gebied wordt ook wel UV-C genoemd, net buiten het deel van het
spectrum dat voor mens waarneembaar is
Het DNA van micro-organismen absorbeert deze kortgolvige en energierijke UV-C stralen waardoor het DNA beschadigd wordt. In het DNA worden twee naast elkaar liggende basen aaneengeschakeld waardoor een mutatie ontstaat en de stofwisseling en celdeling ontregeld worden.
Zowel bacteriën, als schimmels en gisten worden met UV-straling bestreden. Bacteriecellen worden snel uitgeschakeld. Bacteriesporenzijn echter veel ongevoeliger.
Gisten en schimmels zijn ongevoeliger dan bacteriecellen, het DNA ligt in de eukaruote cel wat meer afgeschermd.
Ook hier zijn sporen resistenter dan vegetatieve cellen. Met name gekleurde en vooral de zwarte schimmelsporen zijn heel resistent dankzij de beschermende pigmenten.
Ook virussen kunnen met UV-C bestreden worden.
Lees hier meer over de mate van gevoeligheid van veel verschillende micro-organismen.
Nadeel hierbij is het geringe doordringend vermogen.
Het dringt niet door voorwerpen heen.
Alleen dunne lagen lucht en oppervlakken en heldere vloeistoffen kunnen zo ontsmet worden.De apparatuur is zo ontworpen dat lucht of water in een dunne laag langs de UV-bron wordt geleid.
Toepassingen:
- Lucht, er zijn luchtreinigers te koop waarin een UV C lamp in is ingebouwd.De lucht wordt hier langs geleid.
- Werkoppervlakken op het laboratorium, ziekenhuizen, horeca, oppervlakte werktafels. Alleen geschikt voor gladde oppervlakken.
- Lopende band levensmiddelenbedrijven, vlak voor het inpakken wordt het product bestraald met UV-C straling.
- Waterzuivering. Met name helder leidingwater.Dit wordt langs de UV-bron geleid.
- Vijveronderhoud.
Veiligheid:Het gebruikte UV-licht is schadelijk voor de ogen en huid, gebruik handschoenen en kijk nooit direct in het UV-licht!
Gammastraling
doodt micro-organismen door het DNA te beschadigen. Gammastralen hebben een goed doordringend vermogen.
Zo kunnen producten in gesloten verpakking behandeld worden.
De straling is afkomstig van een radioactieve stralingsbron het isotoop kobalt 60.
Deze techniek is aan strenge regels onderworpen en wordt in Nederland niet door elk bedrijf afzonderlijk toegepast maar bij één gespecialiseerd bedrijf die bestralingen uitvoert voor andere opdrachtgevers.
Toepassingen:
- disposables zoals verpakte petrischalen, injectiespuiten en andere medische hulpmiddelen die steriel moeten zijn op deze manier gesteriliseerd.
- In Nederland worden gammastralen weinig voor levensmiddelen gebruikt, er zijn grote bezwaren tegen: de consument wil liever geen bestraald voedsel (voedsel zelf wordt niet radio-actief).